Tymi elementami struktury osobowości, które wyjaśniają względną stałość zachowania, są poznawcze zmienne osobowościowe (np. cele, przekonania, skrypty), które są produktem doświadczeń z relacji podmiot-otoczenie. Jest to podstawowe założenie dla której teorii? Poznawczej koncepcji Juliana Rottera, Poznawczo-afektywnej teorii Waltera Mishela i Yuichi Shody, Socjobiologicznej Teorii historii życia Davida Bussa, Społeczno-poznawczej koncepcji Alberta Bandury